Dat dit artikel verzeild raakt op een website van een horlogemaker, stemt op zich al tot nadenken...
Maar nóg meer stof tot contemplatie levert een boek, dat ik onlangs gelezen heb.
Het is getiteld: Collecting, an Unruly Passion, van de hand van Werner Münsterberger, collectionneur én psycho-analyticus.
Hij benadert het fenomeen “verzamelen” vanuit psycho-analytisch perspectief, not everyone´s cup of tea...
Maar misschien dat sommige lezers zich erin herkennen?
Bepaalde aspecten van menselijk gedrag lijken op het eerste gezicht helemaal niet zo bijzonder of geheimzinnig.
Maar bij nadere beschouwing zien wij dat zij zeer merkwaardig kunnen zijn en niet gemakkelijk te verklaren.
Eén zo´n aspect is verzamelen.
Verzamelaars zelf kunnen hun vaak alles beheersende drang noch uitleggen, noch onderdrukken.
Veel verzamelaars zijn zich bewust van een chronische rusteloosheid, die alleen bedwongen kan worden door weer een nieuwe vondst of een nieuwe aanschaf.
Een recente ontdekking of weer een koop kan even de honger stillen, maar volledige bevrediging zal nooit plaatsvinden.
Is het een obsessie? Een verslaving? Een behoefte om te vergaren, te bezitten, vast te houden?
Als men verzamelaars gadeslaat, ontdekt men al spoedig een onophoudelijke drang tot acquisitie.
Niet alleen het fenomeen van het verzamelen op zich komt de buitenstaander vreemd voor, maar meer nog het hele spektakel er omheen:
de emotionele betrokkenheid bij de jacht op nieuwe voorwerpen, de opwinding of teleurstelling bij vondst of verlies,
de soms merkwaardige denkbeelden en gedragingen.
Een definitie van verzamelen:
“het selecteren, vergaren en bewaren van objecten van subjectieve waarde”
Volgens deze definitie gaat het hierbij vooral om het subjectieve, de beleving van de verzamelaar, en niet de objectief
vast te stellen waarde of het nut van de verzamelde voorwerpen.
Münsterberger stelt zich de vraag: wat brengt sommige mensen ertoe steeds weer hetzelfde voorwerp, zij het in verschillende versies, te kopen?
Hij constateert dat verzamelen een soms allesverterende hartstocht kan vormen, onverschillig of het nou schelpen, boeken, schilderijen,
uurwerken of wat dan ook betreft.
Hij haalt al meteen voorbeeld de figuur van Don Juan, die erotische avontuurtjes verzamelde.
Volgens Münsterberger komt verzamelen voort uit een traumatische ervaring,
die de collectioneur in zijn vroege kindertijd heeft opgedaan.
De verzamelaar probeert een gemis te compenseren en gevoelens van eenzaamheid en angst te beteugelen
door zich met objecten te omringen, die een min of meer magische betekenis krijgen.
Deze voortdurende zoektocht is een kernelement van hun persoonlijkheid. Het is geworteld in dieper liggende lagen, een tendens die afgeleid is van een niet
onmiddellijk te onderscheiden herinnering aan gevoelens van verlies of tekortkomen of kwetsbaarheid.
Hieruit volgt een verlangen naar substitutie, nauw verbonden met somberheid en neiging tot depressiviteit.
En, verzamelaar, herkent u zich al in deze analyse?
U kunt er in ieder geval zeker van zijn dat Klokjesluider met liefde en begrip uw dierbare collectie horloges therapeutisch zal onderhouden!
Münsterberger W. Collecting. An unruly Passion. Psychological Perspectives.
Princeton University Press, 1994
✉ dehaas@klokjesluider.nl
☎ 06 4381 7181
© Minimal Strain Design Max M.de Haas, Klokjesluider 2014-2023