Klokjesluider

over elektrische horloges

je bent nu hier: home---achtergronden---elektrische horloges



Inleiding

Elektrische horloges werden geproduceerd van 1957, met de introductie van de Hamilton 500, tot het midden van de zeventiger jaren van de vorige eeuw, toen de kwartsuurwerken aan hun opmars begonnen.
Elektrisch aangedreven uurwerken bestaan al sinds 1840.
Toepassing in polshorloges werd pas mogelijk door


Werking van het elektrisch horloge

In strikte zin bevat een elektrisch horloge als aandrijving voor het regelorgaan een spoel, een elektrisch contact en een batterij. De tijd wordt aangegeven door een mechanisch wijzerwerk, dat wordt aangedreven door het regelorgaan. De door de batterij geleverde stroom wordt in de spoel omgezet in een magnetisch veld, dat door intermitterende aantrekking het regelorgaan in beweging zet. De wisseling van het magnetisch veld wordt gestuurd door contacten in de stroomkring, die zich openen en sluiten. Deze contacten kunnen mechanisch zijn, bijvoorbeeld uiterst dunne draadjes, die door de balans bewogen worden.
Bij elektronische horloges wordt de sturing met mechanische contacten vervangen door elektronische halfgeleiders zoals dioden of transistors.

Voorbeelden van verschillende groepen:



Bespreking

Het elektrische en elektronische uurwerk wordt ook wel “de lost generation” genoemd. Ingeklemd tussen het klassieke mechanische uurwerk en het kwartsuurwerk kwam zij op als een revolutie, en ging korte tijd later ten onder in een andere revolutie.
De introductie van het eerste elektrische horloge met de Hamilton 500 was een technische doorbraak, die grotere gevolgen heeft gehad dan de uitvinding van de spiraalveer door Huygens. Het bijzondere was de revolutionaire precisie: geen enkel mechanisch horloge kon hier tegenop.
Zoals bij de start van elke nieuwe technologie waren er vele verschillende ontwerpen, sommige slecht, andere goed. De Hamilton was onbetrouwbaar door inbranden van de mechanische contactpunten, maar de Accutron, het eerste elektronische (stemvork)horloge, was zo goed gemaakt, dat de fabrikant levenslange garantie kon geven.

De heerschappij van het elektrische en elektronische horloge was echter slechts van korte duur.
Even spectaculair als de opkomst was de ondergang, samen met het klassieke mechanische horloge, door de komst van het kwartsuurwerk. Met de introductie van de Seiko Astron in 1969, het eerste massa-geproduceerde kwartshorloge, werd het begin van het einde ingeluid. Dit uurwerk was niet alleen veel preciezer dan het elektrisch/elektronische uurwerk, maar ook nog eens veel gemakkelijker en goedkoper in grote hoeveelheden te produceren.

Zonder de ontwikkeling van de draagbare (droge) batterij was het elektrische horloge niet mogelijk geweest. Daarom wordt in het artikel over batterijen ingegaan op een beetje geschiedenis, en enkele alternatieven.
In het artikel over het het transistor-gestuurde uurwerk wordt nader ingegaan op de elektronische schakel- en regeltechnologie.
In de artikelen over de Dynotron en de Accutron wordt aandacht geschonken aan de elektro-magnetische aandrijftechniek bij een balans respectievelijk een stemvork als regelorgaan.

✉ dehaas@klokjesluider.nl
☎ 06 4381 7181

© Minimal Strain Design Max M.de Haas, Klokjesluider 2014-2023