Klokjesluider

tourbillon

je bent nu hier: home--- achtergronden---over techniek--- gangen en regelorganen---diverse gangen---tourbillon



Ontstaansgeschiedenis

De tourbillon (wervelwind) is in 1795 uitgevonden door Abraham-Louis Breguet, naar een eerder idee van de Engelsman John Arnold. De bedoeling is de zwaartepuntsfout te corrigeren. Dit was in het bijzonder van belang bij zakhorloges, die veelal statisch in een vestzak werden gedragen en relatief weinig positieveranderingen kenden. De tourbillon, door zijn voortdurende ronddraaiing van het echappement in de kast, moest dit ondervangen.
Een tourbillon is moeilijk te maken en wordt beschouwd als een hoogstandje van uurwerkmakerskunst. De laatste tijd is er weer grote belangstelling voor de tourbillon, voornamelijk in polshorloges.


Principe van de werking

tourbillon



Alle onderdelen van het echappement, te weten gangrad, anker (of in geval van chronometergang: vangveer,) en balans met spiraal, zijn ondergebracht in een kooi C. Het rondsel B wordt aangedreven door het gebruikelijke raderwerk. De kooi met het ingebouwde echappement wordt daarbij in zijn geheel rondgedraaid en maakt per minuut één omwenteling. Het rondsel van het gangrad grijpt in een gefixeerd rad G, dat te beschouwen is als het seconderad, en wordt daardoor aangedreven.
Er is een perfecte coaxiale oplijning tussen balansas en as van de kooi.
Door de voortdurende positieverandering van de kooi en daardoor ook de balans worden eventuele zwaartepuntsfouten gemiddeld en daardoor grotendeels geëlimineerd.


Bespreking en vergelijking met andere gangen

Op theoretische gronden zullen uurwerken met tourbillon nauwkeuriger lopen dan uurwerken zonder. Over het praktische nut echter bestaat uitgebreide discussie.


Bijkomende bijzonderheden


Toepassing in de praktijk

De laatste tijd worden door prestigieuze merken polshorloges met tourbillon gemaakt.
In een polshorloge heeft een tourbillon echter geen enkel praktisch nut; de dagelijkse positieveranderingen van de pols werken op zich al als een tourbillon. Het dient alleen als toonbeeld van virtuositeit, en dus kostbaarheid.
In de tijd van Breguet konden alleen de beste vakmensen de kleine onderdelen vervaardigen. Met de huidige produktiemethoden is dit nu veel gemakkelijker. Waar het op aankomt bij tourbillons is precisie bij de assemblage. Het meeste werk schuilt in afwerking, montage en afstelling. Ook dit deel van het werk is de laatste tijd minder spectaculair, nu de Chinese fabrikanten tourbillons seriematig, en dus goedkoop, kunnen vervaardigen.
Over de gangresultaten in vergelijking met andere normale moderne ankerganguurwerken zijn bij mijn weten geen onderzoeken verricht.

✉ dehaas@klokjesluider.nl
☎ 06 4381 7181

© Minimal Strain Design Max M.de Haas, Klokjesluider 2014-2023